Zakazane i wycofane książki

Witajcie

Większości z Nas cenzura kojarzy się głównie z czasami PRL-u, to wtedy wszędzie doszukiwano się podstępnych i złych treści godzących w socjalistyczne ideały. Cenzura jednak istniała znacznie wcześniej, a jej ofiarą w części lub w całości padło bardzo wiele wybitnych dzieł literackich. Niektóre z nich możemy już swobodnie czytać, natomiast inne nadal są społecznym tabu. Dzisiaj chciałabym przybliżyć Wam kilka pozycji, które ze względu na swoją treść zostały wycofane z obiegu, zmienione (ocenzurowane) lub w ogóle nie były do niego dopuszczone.

1. Ray Bradbury „451° Fahrenheita” 1953

Okładka: SOLARIS

"451 stopni Fahrenheita to temperatura, w której zaczyna palić się papier.”

Najsłynniejsza i najbardziej kontrowersyjna powieść autora. Od roku 1967 do 1980 wydawana w ocenzurowanej przez wydawcę wersji – zmianie uległa treść ponad 75 fragmentów. Po usilnych naciskach Bradbury’ego powrócono do oryginalnych treści. W 1998 roku książka została usunięta z listy lektur stanu Missisipi za obraźliwe i bluźniercze treści ( ,"goddamn","abortion"). W 2006 roku w Teksasie zażądano usunięcia książki z listy lektur ze względu na krzywdzące przedstawienie Chrześcijan oraz fragmenty dotyczące palenia Biblii.

2. Vladimir Nabakov „ Lolita” 1955

Okładka: Penguin Books

"Była Lo, po prostu Lo, rankiem, gdy stała, metr i czterdzieści osiem wzrostu, cztery stopy dziesięć, w jednej skarpetce. W rybaczkach Lola. W szkole nazywała się Dolly. Na wykropkowanej linii do wypełnienia Dolores. A w moich ramionach zawsze Lolita”

Książka o zakazanej fascynacji, zdecydowanie najbardziej rozpoznawalny utwór Nabakova. Mimo iż, napisana niezwykle kunsztownie została zakazana we Francji zaraz po premierze. Ze względu na kontrowersyjne treści niebawem zabroniona została również w Wielkiej Brytanii, RPA oraz w Nowej Zelandii. Obecnie uważana za arcydzieło literatury światowej, doczekała się dwóch ekranizacji w reżyserii: Stanleya Kurbicka (1962) oraz Adriana Lyne’a (1997).

3. Henry Miller „Zwrotnik Raka” 1934

Okładka: NOIR SUR BLANC

„Kiedy nadchodzi odpływ i na mieliźnie, w błocie, pozostaje zaledwie kilka zasyfionych rusałek”

Pierwsza część autobiograficznej trylogii Millera. W Stanach Zjednoczonych zabroniona była przez 27 lat. Zakaz ten, co ciekawe nie obejmował jedynie jej publikacji ale także zabraniał wwożenia książki na teren USA. Tak restrykcyjne działania spowodowane były niezwykłą obscenicznością powieści, która przepełniona była seksem oraz wulgarnym językiem. Sam autor określił ją jako „zniewagę wyrządzoną siedmiu fundamentalnym wartościom i symbolom kultury: Sztuce, Bogu, Człowieczeństwu, Przeznaczeniu, Czasowi, Miłości i Pięknu”.

4. Johann Wolfgang Goethe „Cierpienia młodego Wertera” 1774

Okładka: Wydawnictwo Zielona Sowa

Czyż musiało tak być, że to, co tworzy szczęście człowieka, stało się znów źródłem jego cierpienia?”

Jedno z najważniejszych dzieł okresu „burzy i naporu”. Opowieść o niespełnionej miłości i cierpieniu. Jest to kanon literatury oraz swoisty poradnik dla młodych romantyków. Zakazany przez kościół z powodów religijnych i społecznych. Duchowni uważali iż, książka ta nakłaniała do samobójstwa. Założenie to znalazło swe potwierdzenie w rozważaniach socjologa Davida Phillipsa, który sformułował pojęcie „efektu Wertera” jako określenie zachowania młodych mężczyzn wzorujących się na bohaterze powieści Goethe’go. W 2007 roku znalazła się również w tzw. indeksie Giertycha.

5. Wiliam Golding „Władca Much” 1954

Okładka: Wydawnictwo Literackie

Jack podniósł świński łeb do góry i nadział z rozmachem na patyk, aż zaostrzony koniec, przebiwszy miękką krtań, wylazł przez pysk. Odstąpił, a łeb tkwił na patyku, po którym sączyła się strużka krwi.”

Golding w swoim dziele opowiada o upadku człowieka. Upadek ten jest bestialski i przerażający, człowiekowi bliżej do dzikiego zwierzęcia niż świadomej istoty. W 1992 roku powieść została usunięta ze wszystkich bibliotek szkolnych na terenie Florydy oraz Nowego Jorku. Powodem tej decyzji był obrazoburczy stosunek do ważnych dla amerykanów wartości oraz szokujące fragmenty o seksie.

Marta